Ο θάνατος ενός συγγενικού ή αγαπημένου προσώπου, ακόμα και ενός κατοικίδιου αποτελεί οδυνηρό γεγονός για τα παιδιά και για τους έφηβους, όσο και για τους ενήλικες. Τις πλείστες φορές, οι γονείς στην προσπάθεια τους να προστατεύσουν τα παιδιά τους από το να βιώσουν την οδύνη, τους αποκρύπτουν την αλήθεια για την απώλεια ή τους μεταφέρουν ψεύτικες πληροφορίες. Οι πιο συνηθισμένες εξηγήσεις που δίνονται στα παιδιά είναι: «ο παππούς πήγε ένα μακρινό ταξίδι», το οποίο μπορεί να σημαίνει για το παιδί ότι μετά από πολύ καιρό θα επιστρέψει, με αποτέλεσμα να ζει με την ψευδαίσθηση ότι κάποια στιγμή θα τον ξαναδεί, ή «η γιαγιά έγινε άγγελος στον ουρανό», «ο μπαμπάς έχει πάει στον Παράδεισο», ή «ο Χριστός τον/την ήθελε κοντά του», προσπαθώντας να μεταφέρουν το μήνυμα στα παιδιά ότι το αγαπημένο τους πρόσωπο έχει πάει κάπου ωραία, ή ότι έχει πάρει μια άλλη μορφή, ή ρίχνουν την ευθύνη σε κάποιον άλλον που θέλησε να τον πάρει κοντά του. Είναι πολύ πιθανόν τα παιδιά να νιώθουν θυμό προς το Άγιο πρόσωπο που θέλησε να τους πάρει το αγαπημένο τους πρόσωπο ή μπερδεύονται και αγχώνονται για την αβεβαιότητα της παραπληροφόρησης, αφού οι γονείς τους κλαίνε και υποφέρουν για κάτι που στην πραγματικότητα είναι ευχάριστο (π.χ. ότι «ο μπαμπάς έχει πάει στον Παράδεισο»).
Όταν δεν λέγεται η αλήθεια στα παιδιά, αυτό δυσκολεύει τη θέση τους και δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα στο μέλλον. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι κάτι έχει αλλάξει αφού δεν βλέπουν πια το αγαπημένο τους πρόσωπο, βλέπουν πιθανότατα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας να φοράνε μαύρα, να είναι θλιμμένοι και να κλαίνε, αλλά δεν καταλαβαίνουν τον λόγο. Επίσης, μπορεί να καλύπτουν τα δικά τους συναισθήματα προκειμένου να προστατεύσουν τους γονείς τους που είναι φορτισμένοι, με αποτέλεσμα να υποφέρουν μόνα τους. Αυτή η αβεβαιότητα και η σύγχυση, δημιουργεί διάφορα σενάρια στο μυαλό τους, όπως το ότι μπορεί να είναι αυτά υπεύθυνα με αυτό που έχει συμβεί, ή ότι όπως για παράδειγμα ««η γιαγιά έγινε άγγελος στον ουρανό», μπορεί να γίνει και κάποιο άλλο αγαπημένο τους πρόσωπο. Η απόκρυψη της αλήθειας μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά φοβίες, αϋπνίες, δυσκολίες συγκέντρωσης, επιθετικότητα, ή ακόμα και να εκδηλώσουν συμπεριφορές προηγούμενων σταδίων ανάπτυξης.
Έχοντας πάντα στο μυαλό μας τα πιο πάνω είναι σημαντικό:
- να ενημερώνουμε τα παιδιά για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου άμεσα και με ειλικρίνεια για το τι συνέβη και πως, με λόγια που να είναι κατανοητά για την ηλικία του παιδιού.
- να χρησιμοποιούνται λέξεις που να δηλώνουν αυτό που έγινε όπως «πέθανε», «θάνατος», «πένθος» και όχι ασαφείς λέξεις ή φράσεις όπως «έφυγε», «πήγε στον ουρανό», αφού είναι σημαντικό να καταλάβουν ότι ο θάνατος είναι μη αναστρέψιμο γεγονός και να μην ελπίζουν στην επιστροφή του. Ο θάνατος είναι μέρος της ζωής μας, και όσο πόνο και να μας προκαλεί μια απώλεια, «αναγκαζόμαστε» να ζήσουμε με αυτή. Με την ίδια απώλεια χρειάζεται να μάθουν να ζουν και τα παιδιά.
- να τους δίνεται χρόνος ώστε να εκφράζουν τα συναισθήματα τους ή οι απορίες τους. Μπορούμε να μοιραζόμαστε μαζί τους πως νιώθουμε αλλά δεν χρειάζεται να τους υποδεικνύουμε πως πρέπει να νιώθουν ή να μην νιώθουν. Αναπόφευκτα όπως συμβαίνει και με τους ενήλικες τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν λύπη, θυμό αλλά αν τους υποδείξουμε να μην νιώθουν αυτά τα συναισθήματα, τότε θα τα καταπιέσουν και δε θα μπορέσουν να τα συζητήσουν.
- να χρειαστεί κάποια πράγματα να συζητηθούν αρκετές φορές μέχρι το παιδί να κατανοήσει τα γεγονότα.
- να επιτραπεί στο παιδί να συμμετάσχει στην κηδεία αν το επιθυμεί, προστατεύοντάς το όμως από τις έντονες εκδηλώσεις θλίψης και θρήνου
- να καταλάβει ότι δεν έχει καμία ευθύνη για το γεγονός, αφού είναι συχνό φαινόμενο να αισθάνονται ενοχή και να επικρίνουν τον εαυτό τους για το θάνατο του αγαπημένου τους προσώπου.
- να ενημερωθεί για πιθανές αλλαγές που πρόκειται να συμβούν στο μέλλον, αφού τα παιδιά ανησυχούν για την εξέλιξη του μέλλοντος και για να απαλλάσσονται από άγχη που δεν τους αφορούν.
Κατά τη διάρκεια αυτής της κατάστασης, είναι φυσιολογικό οι γονείς να είναι αντιμέτωποι με τον δικό τους πόνο και οδύνη , οπότε είναι καλό να ζητούν βοήθεια και στήριξη από το στενό τους περιβάλλον αλλά και από τους δασκάλους, φροντιστές, εδικούς ψυχικής υγείας για να μπορέσουν να στηρίξουν και τα παιδιά τους για την απώλεια που βιώνουν.